Ogrodnictwo miejskie to nie tylko prywatne warzywniki na balkonach, ale również inicjatywy angażujące całe społeczności, zmiana trybu życia i konsumpcji mieszkańców miast i niespodziewana reaktywacja ogródków działkowych na przedmieściach. Za rosnącą popularnością „zielonych miast” stoi rozwój proekologicznej świadomości, idea zero waste, która zdobywa coraz szersze kręgi zwolenników i popularyzacja życia w rytmie slow.

Miejskie farmy zaopatrują w żywność  i uczą

Miejskie uprawy to przede wszystkim powrót do samowystarczalności w zakresie produkcji żywności, która w warunkach przemysłowych odbywa się z wielką szkodą dla środowiska. Inicjatywy tego rodzaju często są łączone z dzielnicowymi targami żywności czy kooperatywami spożywczymi. Istotnym aspektem przy zakładaniu miejskich upraw jest wykorzystanie każdego centymetra kwadratowego dostępnej przestrzeni – szczególnie atrakcyjne są wszystkie nieużytki miejskie, zaniedbane tereny, pustostany.

W Detroit, upadłym „Motor City”, kwitnie miejskie rolnictwo. W opuszczonych parkach i na domowych trawnikach powstało ponad 1000 farm i ogródków. Mieszkańcy mają tanią i zdrową żywność, a dzieci uczą się, że jedzenie nie pochodzi ze stacji benzynowej.

Zielone ściany – płuca miast

W przypadku domowych ogródków świetnie sprawdzają się specjalistyczne systemy zielonych ścian, ale w tym celu możemy posłużyć się nawet zwykłymi paletami i stworzyć własną wersję uprawy wertykalnej. W nowoczesnych miastach coraz częściej stawia się ,,zielone ściany”, czyli obsadza się roślinami fragmenty budynków lub też stawia wyznaczone do tego ścianki.

Fani zielonej rewolucji wykorzystują w ogrodzie ekologiczne metody uprawy, oszczędzają wodę, korzystają z odpadów, które da się zastosować w roli pojemników i interesują się kompostowaniem. Projekty ogrodnicze rozwijające świadomość ekologiczną małych społeczności, czasami przy wsparciu instytucji oraz crowdfundingu, pojawiają się zarówno na obszarze zaniedbanych podwórek kamienic, jak i na dachach wysokiego budownictwa wielkich miast. 

Miejska partyzantka – daj życie nieużytkom! 

Miejskie ogrodnictwo to również zwracanie uwagi na to, aby takie zasoby, jak przestrzeń czy woda były wykorzystywane z rozmysłem i „odzyskiwane”. Miejska partyzantka ogrodnicza to nie tylko uprawa i pielęgnacja roślin, ale również zagospodarowywanie opuszczonych, „niczyich” skrawków miasta. Ten rodzaj ogrodnictwa może mieć zarówno charakter bardziej zorganizowany, jak tworzenie warzywników i rabat na zaniedbanych podwórkach kamienic, jak i realizować się poprzez prawie spontaniczne działania, gdzie do celów ogrodniczych wykorzystuje się nawet dziury w chodnikach czy murkach oraz „podkłada” roślinne bomby, znane na świecie jako seed bombs, w każdym możliwym miejscu.

Nowoczesne, pełne miejsca dla roślin budynki przyszłością dla naszej Planety?

Miejskie ogrodnictwo to trend, który można połączyć z ekologicznym stylem życia w skali funkcjonowania całych społeczności: tych małych, sąsiedzkich, jak i znacznie większych aż po najbardziej nowoczesne planowanie urbanistyczne. Zielone miasta to również nowatorskie rozwiązania architektoniczne. Jednym z najbardziej spektakularnych przedsięwzięć tego rodzaju jest projekt 130-piętrowego wieżowca Dragonfly na wyspie Roosvelta w Nowym Jorku. Większą część konstrukcji przeznaczono na powierzchnie związane z ekologią i uprawami – sadami, ogrodami, a nawet polami ryżowymi.

Nowy Jork już od dawna jest ośrodkiem zielonej rewolucji i ogrody na drapaczach chmur nie są tu już niczym niezwykłym. Nowojorczycy chętnie kupują warzywa z takich upraw i wybierają ten sposób zaopatrywania się w żywność zamiast zakupów w supermarketach, co ma niemały wpływ również na rozwój idei zero waste, ograniczenie ilości śmieci związanych z przemysłowymi uprawami i sprzedażą. Obecnie nawet modne nowojorskie restauracje zaopatrują się na tego typu farmach.

Nowojorczycy dbają również o ekologiczne i utrzymane w duchu zero waste sposoby uprawy roślin, takie jak korzystanie wyłącznie z deszczówki czy naturalne metody wzbogacania gleby. Nowoczesne, miejskie ogrodnictwo chętnie wykorzystuje dachy budynków jako miejsce do uprawy roślin. Najbardziej znanym nowojorskim ogrodem tego rodzaju, Brooklyn Navy Yard, opiekuje się organizacja Brooklyn Grange, która dba również o ekologiczną edukację najmłodszych pokoleń i szkoli całą armię miejskich ogrodników.

Miejskie ogrodnictwo w Polsce – perspektywy

W Polsce uprawy na dachach wieżowców raczej nie staną się w najbliższym czasie najważniejszym odłamem miejskiego ogrodnictwa. Najbardziej oczywistym przykładem są natomiast istniejące od wielu pokoleń ogródki działkowe. Dawne działki pracownicze przetrwały zmianę systemu, mają bardzo długą historię, ale dopiero dziś możemy zauważyć ich renesans.

Dawniej powszechne było również zakładanie ogródków przy szkołach, co było związane z odgórnym wymogiem przyszkolnej działki doświadczalnej. Szkolne ogródki powoli wracają do łask, ponieważ w dobie Wikipedii przypomniano sobie, że niesie to również korzyści edukacji bezpośredniej oraz może stać się atrakcyjną alternatywą dla niezdrowej żywności kupowanej przez dzieci w sklepach. Coraz częściej obecnym w Polsce współczesnym wydaniem miejskiego ogrodnictwa są ogrody społeczne.

Zwłaszcza na miejskich nieużytkach mogą powstać pełne użytecznych roślin przestrzenie, które wpisują się w ideę „jadalnych miast”. Zielona rewolucja trwa. Wszędzie ruszają przedsięwzięcia, które angażują lokalne społeczności i integrują mieszkańców dzielnic. Społecznościowe ruchy ogrodnicze, miejskie farmy, dostępne dla wszystkich sady. Każdy może znaleźć najlepiej do niego pasujący model ogrodnictwa i stać się dumnym, miejskim rewolucjonistą.